Η αναγκαιότητα ανάδειξης της Χαλκιδικής, ως πατρίδα του Αριστοτέλη

του Γιάννη Κύρκου Αικατερινάρη 

Τον Αριστοτέλη δεν θα πρέπει να τον επικαλούμαστε, γενικώς και αορίστως, …και να τον μνημονεύουμε σε πανηγυρικούς λόγους χωρίς περιεχόμενο ! Τις μεγάλες αλήθειες του θα πρέπει να τις γνωρίζουμε, να τις ερμηνεύουμε και να τις τηρούμε σε όποιο βαθμό τουλάχιστο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα της εποχής μας!

Η ανάγνωση των δύο βιβλίων του φιλόλογου Θανάση Μπαντέ «Ο Αριστοτέλης και η γέννηση της πολιτικής επιστήμης» και «Ο Αριστοτέλης και η αναζήτηση της ιδανικής πόλης»

(εκδόσεις ΕΡΑΝΙΣΤΗΣ) θα μας βοηθήσουν, πιστεύω, στην κατανόηση της φιλοσοφικής σκέψης του μεγάλου στοχαστή. 

Πέραν αυτής της υποχρέωσης, οι Χαλκιδικιώτες ιδιαίτερα, θα πρέπει να τιμήσουμε τον Αριστοτέλη, όχι μόνο με το στήσιμο αγαλμάτων και τις αναφορές στο όνομά του, συχνά άνευ περιεχομένου, αλλά και με την όποια συμβολή μας στην ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της γενέτειράς του, των Αρχαίων Σταγείρων, που τόσο άγνωστα παραμένουν!

Κι εδώ πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω -και βεβαίως όχι σε αντιδιαστολή- ποια είναι τα κριτήρια της «αξιολόγησης» των διάφορων αρχαιολογικών χώρων που συνδέονται με τον μεγάλο φιλόσοφο. 

Από τη μια, δηλαδή, να τυγχάνει μεγάλης προβολής -και πολύ σωστά- «το Γυμνάσιο του Αριστοτέλη» στην Αθήνα, επί των οδών Βασιλίσσης Σοφίας και Ρηγίλλης (με φτωχά αρχαιολογικά ευρήματα) 

και από την άλλη να διαπιστώνεται μια αχαρακτήριστη απαξίωση των τόσο σημαντικών (και ως αρχαιολογικού χώρου) Αρχαίων Σταγείρων (εγκατάλειψη, ύπαρξη σε γειτνίαση με αυτά ασύμβατων δραστηριοτήτων, δυσκολίες προσέγγισης λόγω του «αρχαίου» και απαράδεκτου οδικού δικτύου κ.λπ. )…

Η δημοσίευση, λοιπόν, του άρθρου μου στη σημερινή εφημερίδα «Η ΑΥΓΗ» (21-1-2016), το πρωτοσέλιδο της οποίας επισυνάπτω, αποσκοπεί, σε όσο βαθμό το καταφέρνω, και στη ευαισθητοποίηση των πολιτών να σώσουμε την ιστορική και πολιτισμική μας κληρονομιά! 

Να λοιπόν γιατί είναι τόσο χρήσιμα κι αξίζει να διαβάσει κανείς αυτά τα βιβλία του νεαρού συγγραφέα, που θα πρέπει να σημειώνω …έλκει κι αυτός την καταγωγή του -κατά το ήμισυ- από την Χαλκιδική (σημ. Είναι γιός του μαθηματικού Θανάση Μπαντέ).

Γιάννης Κύρκου Αικατερινάρης

αρχιτέκτων, π. πρόεδρος του ΤΕΕ Τ. Κεντρικής Μακεδονίας

Πολύγυρος 21-1-2017

Ακολουθεί το άρθρο στην εφημερίδα «Η ΑΥΓΗ»:

Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ και η αναζήτηση της ιδανικής πόλης

Παραβρέθηκα προχθές στην παρουσίαση του βιβλίου «Ο Αριστοτέλης και η γέννηση της πολιτικής επιστήμης», που έγραψε ο φιλόλογος Θανάσης Μπαντές.[i] 

 

Στο βιβλίο αυτό, όπως και στο άλλο του με τίτλο «Ο Αριστοτέλης και η αναζήτηση της ιδανικής πόλης», ο συγγραφέας καταγράφει και ερμηνεύει τις απόψεις του «πατέρα της φιλοσοφίας» για το ιδανικό πολίτευμα. 

Τις ανιχνεύει από το όλο έργο του και όχι μόνο από τα «Πολιτικά» του, όπως κανείς θα περίμενε.

Ο Θανάσης Μπαντές αναλύει τη φιλοσοφική σκέψη του μεγάλου Χαλκιδικιώτη ερευνητή βγάζοντας τα δικά του συμπεράσματα, κόντρα σε «παγιωμένες» αντιλήψεις ερευνητών, που «χρησιμοποιήθηκαν» ακόμη και για τη στήριξη ακραίων πολιτικών… 

Είναι χαρακτηριστικά τα όσα αντιτείνει, ως απαντήσεις, στα όσα υποστηρίζει ο Jonathan Barnes, «ερμηνεύοντας» τις απόψεις του Αριστοτέλη για την ιδιοκτησία και την κοινοκτημοσύνη. 

Ο Θ. Μ. στέκεται ιδιαίτερα κριτικά απέναντι στο συμπέρασμά του ότι: «Η φωνή του κράτους, αν και ανύπαρκτη ως προς τις οικονομικές υποθέσεις, θα είναι όμως δυνατή αναφορικά με κοινωνικά θέματα».[ii] 

Αποστασιοποιείται, νωρίτερα, από τις απόψεις του Αριστοτέλη στα ζητήματα που αφορούν στις γυναίκες και στους δούλους και απαντάει: «Ο χαρακτηρισμός ανύπαρκτη (του J. B.), σχετικά με τη διάθεση του αριστοτελικού κράτους να ρυθμίσει τις οικονομικές υποθέσεις, αποτελεί ξεκάθαρη διαστρέβλωση». 

Και συνεχίζει γράφοντας ότι ο Αριστοτέλης «διακήρυξε την αναγκαιότητα της παρέμβασης του νομοθέτη προς ενίσχυση της μεσαίας τάξης, καταδίκασε την επιθυμία, αλλά και την δυνατότητα, του άμετρου πλουτισμού, ασχολήθηκε με το κοινωνικό πρόβλημα της άμετρης φτώχειας, επανέλαβε τα όρια, όπως τα έθεσε ο Πλάτωνας στους «Νόμους», που θέλουν τον πλουσιότερο να μην μπορεί να είναι περισσότερο από πέντε φορές πιο πλούσιος από τον φτωχό».[iii]

Όπως σημειώνει «ο J. B. αδυνατεί να κατανοήσεις την έννοια της αξίας που επικαλείται ο Αριστοτέλης. (…) Με άλλα λόγια, η περιουσία δεν θα λειτουργεί ούτε ως κοινωνική πρόκληση ούτε ως έναυσμα για την κατάλυση του νόμου. (…) Βεβαίως όλα αυτά κατά τον Barnes κρίνονται ανύπαρκτα. Σαν να πρόκειται να παντρέψει τον Αριστοτέλη με τον νεοφιλελευθερισμό».

Αλλά η ικανοποίησή μου από την προχθεσινή εκδήλωση δεν οφειλόταν μόνο στην ποιότητα του βιβλίου και στη γόνιμη συζήτηση που ακολούθησε. 

Η αξιοσύνη του συγγραφέα μου ήταν άλλωστε γνωστή από πολλά άρθρα του, για τον Αριστοτέλη και τον Θουκυδίδη, στην ιστοσελίδα «eranistis», όπου γράφω κι εγώ. 

 Οι απόψεις του για τις πολιτικές θεωρήσεις του Αριστοτέλη (σημ. ο Θ. Μ. είναι Χαλκιδικιώτης από πατέρα) αποκτούν για μας και σημειολογικό χαρακτήρα.

Όσοι ζούμε στη Χαλκιδική, στην πατρίδα του Αριστοτέλη, νιώθουμε καθημερινά να βιάζεται ο τόπος μας από μια αχαρακτήριστη παραπληροφόρηση… 

Από τη μια βομβαρδιζόμαστε -και πολλοί νοιώθουμε σαν …άμαχοι της Συρίας- από «ειδήσεις» που ταυτίζουν την Χαλκιδική γη με ένα τόπο εξόρυξης χρυσού, με το «Eldorado» που θα αποτελέσει την «ναυαρχίδα της …ανάπτυξης» της χώρας, που κάποιοι «κακοί κυβερνώντες» … εμποδίζουν και κάποιοι από τους κατοίκους -στους οποίους σπανίως δίνεται η δυνατότητα να μιλήσουν- δεν το καταλαβαίνουν και αντιδρούν… 

Από την άλλη, τελευταίως, τα δελτία ειδήσεων προβάλλουν συνεχώς «πληροφορίες», για το τραγικό γεγονός της δολοφονίας της άτυχης γυναίκας στη Χαλκιδική, «παίζοντας» με την αγωνία όλων μας για την τύχη του μικρού παιδιού της… 

Ξέρουμε πια το κάθε τι της ζωής -και … «επιμορφωνόμαστε» συνεχώς με νέες «ειδήσεις»- όχι μόνο του κατηγορούμενου για το φονικό και την απαγωγή του παιδιού, μα και όλων των δυστυχών συγγενών του στην Ελλάδα …και στην αλλοδαπή!

Σπανίως ακούμε για τον Αριστοτέλη, για την ανάγκη προβολής και ανάδειξης του θαυμάσιου θεματικού πάρκου της Χαλκιδικής, με τις ανακαλύψεις του, για τη γενέτειρά του, τα εγκαταλειμμένα στην τύχη τους Αρχαία Στάγειρα… 

Η σκόνη των «ειδήσεων» του «Eldorado» σκεπάζει τα πάντα…

 

[i] Στην παρουσίαση στο Bazaar Θεσσαλονίκης συμμετείχαν οι Γ. Πεγιούδης, φιλόλογος, Δ. Τζήκας, ιστορικός (Ερανιστής) και ο συγγραφέας.

[ii] Jonathan Barnes, «Αριστοτέλης, όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε», εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», Αθήνα 2006, σ. 165

[iii] Θ. Μπαντές, Η αναζήτηση της ιδανικής πόλης, σ.248-249